Nghiên cứu bộ gen của xác ướp lưu vực sông Tarim ở miền tây Trung Quốc cho thấy một quần thể người bản địa thời kỳ đồ đồng bị cô lập về mặt di truyền nhưng đa dạng về văn hóa.

Là một phần của Con đường Tơ lụa và là điểm giao thoa địa lý của nền văn hóa phương Đông và phương Tây, khu tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương từ lâu đã trở thành ngã tư chính cho sự giao lưu xuyên Á-Âu của con người, văn hóa, nông nghiệp và ngôn ngữ.
 

Kể từ cuối những năm 1990, việc phát hiện ra hàng trăm bộ hài cốt người được ướp tự nhiên có niên đại khoảng 2.000 năm trước Công nguyên đến năm 200 sau Công nguyên ở lưu vực Tarim của khu vực đã thu hút sự chú ý của quốc tế bởi các xác ướp ngoại hình 'phương Tây', quần áo len dệt từ nỉ của họ, và nền kinh tế nông nghiệp của họ bao gồm gia súc, cừu và dê, lúa mì, lúa mạch, kê, và thậm chí cả pho mát. Được chôn cất trong quan tài thuyền ở một sa mạc cằn cỗi, các xác ướp lưu vực Tarim từ lâu đã khiến các nhà khoa học bối rối và truyền cảm hứng cho nhiều giả thuyết về nguồn gốc bí ẩn của chúng.

Nền kinh tế tập trung vào gia súc và ngoại hình khác thường của xác ướp Tarim đã khiến một số học giả suy đoán rằng họ là hậu duệ của những người chăn gia súc Yamnaya di cư, một xã hội thời kỳ đồ đồng mục du từ thảo nguyên thuộc khu vực miền nam nước Nga. Những người khác đã đặt nguồn gốc của họ giữa các nền văn hóa ốc đảo sa mạc Trung Á của Tổ hợp Khảo cổ học Bactria-Margiana (BMAC), một nhóm có mối quan hệ di truyền chặt chẽ với những người nông dân sơ khai trên Cao nguyên Iran.

Để hiểu rõ hơn về nguồn gốc của quần thể xác ướp Tarim, một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế đã tạo và phân tích dữ liệu toàn bộ bộ gen từ mười ba xác ướp lưu vực Tarim được biết đến sớm nhất, có niên đại khoảng 2.100 đến 1.700 trước Công nguyên, cùng với năm cá thể có niên đại khoảng 3.000 đến 2.800 trước Công nguyên trong lưu vực Dzungarian lân cận. Đây là nghiên cứu quy mô gen đầu tiên về các quần thể thời tiền sử ở Khu tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương, và nó bao gồm những di tích người được phát hiện sớm nhất từ ​​khu vực này.

Xác ướp lưu vực Tarim không phải là người mới!

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng xác ướp lưu vực Tarim hoàn toàn không phải là người mới đến khu vực, mà có vẻ là hậu duệ trực tiếp của một quần thể Pleistocen phổ biến một thời đã biến mất phần lớn vào cuối Kỷ Băng hà. Dân số này, được gọi là Bắc Âu cổ đại (ANE), chỉ sống sót theo một phần nhỏ trong bộ gen của các quần thể ngày nay, với dân số bản địa ở Siberia và châu Mỹ có tỷ lệ cao nhất được biết đến, vào khoảng 40%. Trái ngược với các quần thể ngày nay, xác ướp ở lưu vực Tarim không cho thấy bằng chứng về sự trộn lẫn với bất kỳ nhóm nào khác, thay vào đó tạo thành một chủng di truyền chưa từng được biết đến trước đây.
 

Trái ngược với lưu vực Tarim, những cư dân đầu tiên của lưu vực Dzungarian lân cận không chỉ đến từ các dân địa phương mà còn từ những người chăn gia súc ở thảo nguyên phương Tây, cụ thể là Afanasievo, một nhóm chăn nuôi gia súc có liên kết di truyền mạnh mẽ với Yamanya thời kỳ đồ đồng sớm. Đặc điểm di truyền của những người Dzungarians trong thời kỳ đồ đồng sớm cũng giúp làm sáng tỏ tổ tiên của các nhóm chăn gia súc khác được gọi là Chemurchek, những người sau này lan rộng về phía bắc đến vùng núi Altai và vào Mông Cổ. Các nhóm Chemurchek dường như là hậu duệ của những người Dzungarians Sơ kỳ Thời đại Đồ đồng và các nhóm Trung Á đến từ Hành lang Núi Nội Á (IAMC), những người có nguồn gốc tổ tiên của họ từ cả dân cư địa phương và các nhà thực vật nông nghiệp BMAC.
 

Các nhóm ở lưu vực Tarim được phân lập về mặt di truyền nhưng không bị cô lập về mặt văn hóa

Những phát hiện này về sự pha trộn gen rộng rãi trên khắp lưu vực Tarim trong suốt thời kỳ đồ đồng khiến điều đáng chú ý hơn là các xác ướp ở lưu vực Tarim không cho thấy bằng chứng nào về sự pha trộn gen. Tuy nhiên, trong khi các nhóm ở lưu vực Tarim bị cô lập về mặt di truyền, họ không bị cô lập về mặt văn hóa. Phân tích vôi răng của họ xác nhận rằng dân số sáng lập đã thực hiện chăn nuôi gia súc, cừu và dê và họ nhận thức rõ về các nền văn hóa, ẩm thực và công nghệ khác nhau xung quanh họ.

Mặc dù bị cô lập về mặt di truyền, các dân tộc thời kỳ đồ đồng ở lưu vực Tarim có nền văn hóa quốc tế đáng kể - họ xây dựng nền ẩm thực của mình xung quanh lúa mì và sữa từ Tây Á, kê từ Đông Á và các cây thuốc như Ephedra từ Trung Á.

Việc tái tạo nguồn gốc của xác ướp lưu vực Tarim đã có tác động thay đổi hiểu biết của chúng ta về khu vực và về lịch sử di cư của loài người trên thảo nguyên Á-Âu.

• Chia Sẻ:

Chủ đề Tương tự

Thành phố cổ đại có thể đã bị phá...

25/10

• Tags:
• Khảo cổ học
• Nguồn gốc những xác ướp
• Lưu vực Tarim